Od niepamiętnych czasów ludzie tworzyli środki pomocnicze i technologie, które efektywniej organizowały ich pracę. Już pod koniec XVIII wieku, na krótko po wynalezieniu maszyny parowej, zwierzęta pociągowe w rolnictwie zastąpiły pierwsze ciągniki parowe. Wraz z wprowadzeniem silnika spalinowego na przełomie stuleci technologia ciągników uległa jedynie nieznacznej zmianie. Wielka przemiana zaszła w 1917 roku, kiedy to Ford stworzył lekką, bezramową konstrukcję blokową, tworząc w ten sposób podstawy taniej produkcji masowej ciągników.

Podróż w czasie: ciągniki rolnicze istniały już w XIX wieku i pracowały również na placach budowy. Wyspecjalizowane maszyny budowlane zostały wprowadzone dopiero w latach 50. (©Eric Buermeyer/Shutterstock.com).

Początki ładowarki kołowej: raczej ciągnik niż maszyna budowlana

W tym czasie, w latach 20. i 30., powstały również pierwsze ładowarki kołowe – dokonano modyfikacji ciągników i przeniesiono je z pola na plac budowy. Te ładowarki kołowe były jedynie ciągnikami, w których zamontowane były łyżki sterowane linami. Wczesne prototypy korzystały z łyżki załadowczej podnoszonej przez drucianą linę i wciągarkę uruchamianą sprzęgłem. Wyładunek odbywał się za pomocą mechanizmu zwalniania pod wpływem siły grawitacji.

W latach 30. brytyjska firma E. Boydell & Co. z Manchesteru położyła kamień węgielny pod rozwój ładowarki kołowej. Po przejęciu firmy Hill & Muir będącej specjalistą w rozszerzaniu możliwości zastosowań ciągnika Fordson w roku 1931 Boydell uczynił innowacyjny krok. Eksperci tej firmy połączyli ciągnik Fordson o mocy 28 KM z łyżką Muir-Hill sterowaną przewodowo, tworząc w efekcie pierwszą ładowarkę kołową.

II wojna światowa otworzyła wrota postępu w zakresie innowacji w wielu sektorach – również w dziedzinie maszyn budowlanych. W roku 1947 firma JCB z Wielkiej Brytanii i Wain-Roy z USA po raz pierwszy wprowadziła układy hydrauliczne do łyżek do koparek, a więc z długim ramieniem i małą pojemnością. Z myślą o podnoszeniu dużych mas, jak w przypadku ładowarek, technika ta nie była jeszcze dostatecznie dopracowana. Ponadto te pierwsze łyżki hydrauliczne nie były jeszcze autonomicznymi maszynami budowlanymi, lecz jedynie osprzętem doczepionym do ciągników.

Przed wynalezieniem silnika spalinowego i autonomicznych maszyn budowlanych ciągniki z napędem parowym holowały przyczepy, na których zamontowany był osprzęt budowlany.
Na ilustracji: spycharka gąsienicowa w Tanana Valley na Alasce w 1916 roku. (© Everett Collection/Shutterstock.com).

Kamienie milowe we wczesnej historii ładowarek kołowych

W 1954 roku firma Volvo wprowadziła na rynek pierwszą ładowarkę kołową z konsolą montażową – H-10. Maszyna H-10 była skonstruowana w sposób przypominający odwrócony ciągnik: kabina kierowcy znajdowała się z przodu i podpierały ją duże opony. Łyżka była zamontowana również z tej strony. W ten sposób masa ładunku była efektywnie dźwigana przez duże koła. Maszynę napędzał trzycylindrowy silnik wysokoprężny o mocy 35 KM i kierowały nią małe tylne koła – w ten sposób H-10 zyskała dużą zwrotność.

Aż do tamtych czasów ładowarki kołowe posiadały napęd na tylne koła lub na wszystkie koła. Prototyp ładowarki kołowej zaprezentowany również w 1954 roku przez firmę Liebherr – Elefant Typ 90 – korzystał ze sterowania burtowego na osiach o bardzo małym rozstawie. Sterowanie burtowe jest techniką napędową, w której koła każdej strony pojazdu mogą obracać się niezależnie od siebie. Ten sposób sterowania spotyka się w pojazdach gąsienicowych i czołgach i umożliwia zawracanie niemal w miejscu.

Innowacyjny przegub łamany

Obecnie ładowarki kołowe zazwyczaj wyposażone są łamany układ skrętu. W tej technice rama podzielona jest mniej więcej pośrodku i przegub łamany z osią pionową łączy przednią część maszyny z tylną. Takie rozwiązanie zapewnia dużą zdolność do manewrowania na małej przestrzeni i w trudnym terenie oraz predestynuje ładowarkę kołową do zastosowań na placach budowy i w górnictwie.

W 1953 roku firma Mixermobile Manufacturers wprowadziła na rynek pierwszą ładowarkę kołową z łamanym układem skrętu – Scoopmobile LD-5. Produkcja serii LD-5 trwała do 1965 roku. Firma Mixermobile stworzyła bogatą paletę modeli ładowarek kołowych, w tym największą w owym czasie ładowarkę w skali całego świata. Jednak ładowarki Scoopmobile nigdy nie wkroczyły do przemysłu. Dopiero wraz z wprowadzeniem ładowarki z łamanym układem skrętu L20 i większego modelu L30 w 1959 roku przez dział Euclid Division firmy General konstrukcja ta dokonała przełomu i zyskała szeroką akceptację.

Ładowarki kołowe dzisiaj

W następnych dekadach uwaga producentów skupiała się na zwiększaniu mocy i wielkości oraz wydajności i ładowności ładowarek kołowych. I tak dzisiejsze ładowarki kołowe obejmują szeroki zakres parametrów i możliwości zastosowań. Dostępne są modele poniżej 2 t i takie, które osiągają ponad 200 t. Małe ładowarki wyposażone są w silniki o mocy od 25 do 80 KM, natomiast duże ładowarki wytwarzają moc do 800 KM. Największa ładowarka kołowa świata, LeTourneau L-2350, za sprawą silnika o mocy 2300 KM przenosi ładunki do 72,6 t. Terenem jej eksploatacji jest kopalnia odkrywkowa Triton North Rochelle Mine w Gillette (USA).

Obecnie rynek ładowarek kołowych jest silnie zdywersyfikowany i działa na nim ponad 20 producentów – między innymi producenci ciężkich maszyn, tacy jak Cat, Volvo, Liebherr, Case, Doosan, Hitachi i JCB. W tak różnorodnym świecie ładowarek kołowych ważne jest znalezienie właściwej maszyny sprawdzającej się w danym zastosowaniu. Może to być również maszyna używana. W Surplex, czołowym przemysłowym domu aukcyjnym, regularnie organizowane są aukcje maszyn budowlanych renomowanych marek.

Źródło: Surplex