Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom odpowiedniej odzieży roboczej oraz środków ochrony indywidualnej niezbędnych do wykonywania poszczególnych zadań. Warto zastanowić się jak wypełnić to zobowiązanie w sposób optymalny.

Operator walca wyposażony w ochronniki słuchu i właściwą odzież roboczą
Fot. P. Król
Aby odzież ochronna i zapewniane przez firmę środki ochrony osobistej właściwie zabezpieczały pracownika przed zagrożeniami należy przede wszystkim przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego na danym stanowisku pracy. Dzięki niej będzie można określić z jakimi zagrożeniami ma do czynienia pracownik, jaki poziom i właściwości powinny spełniać odzież i obuwie robocze oraz ustalić wymagane parametry ochronne, które powinna mieć odzież ochronna. Ustalenia te pozwolą dobrać taki rodzaj odzieży, który zagwarantuje pracownikom bezpieczeństwo i wygodę użytkowania.
Przed dobraniem właściwych środków ochrony indywidualnej priorytetem powinno być bezpieczne zorganizowanie pracy, następnie zastosowanie środków ochrony zbiorowej, lecz jeśli to nie pozwoli wyeliminować lub wystarczająco ograniczyć zagrożeń wówczas powinno się zastosować środki ochrony indywidualnej. Aby dobrać je właściwie należy przeanalizować istniejące na danym stanowisku zagrożenia oraz dopasować środki indywidualnie do każdego pracownika. Źle dobrane ochrony osobiste mogą powodować zwiększenie zagrożenia. Należy uwzględnić wymagania ergonomii na danym miejscu pracy oraz stan zdrowia pracownika. Bardzo istotne jest to, aby środki ochrony indywidualnej zapewniły rzeczywistą ochronę przed występującymi zagrożeniami w taki sposób aby bez ograniczania mobilności, zapewniały jednocześnie ochronę na możliwie najwyższym osiągalnym poziomie.
Przed wyborem i zakupem niezbędnych środków ochrony indywidualnej należy sprawdzić, czy zapewniają bezpieczeństwo ich stosowania. Wymagania tego dotyczące, zostały określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. nr 259, poz. 2173). Środki ochrony indywidualnej powinny mieć umieszczone na wyrobie oznaczenie CE, wystawione świadectwo WE, jeśli wymaga tego dyrektywa powinny być poddane odpowiedniej procedurze oceny zgodności dokonywanej przez jednostkę notyfikowaną. Powinny także być wyprodukowane z materiałów, które nie mogą wpływać niekorzystnie na zdrowie pracownika i wykonane na tyle starannie, aby powierzchnie mające kontakt z ciałem użytkownika podczas ich używania, były gładkie, pozbawione ostrych brzegów, mogących spowodować skaleczenie lub inne uszkodzenie ciała pracownika. Ponadto powinny być możliwie lekkie, przy zachowaniu wymaganej wytrzymałości i skuteczności działania, charakteryzować się możliwie minimalnymi utrudnieniami dla użytkownika związanymi z poruszaniem się i postrzeganiem otoczenia podczas ich używania. Środki ochrony indywidualnej powinny być łatwe w prawidłowym ich zakładaniu i noszeniu oraz bezproblemowe przy wykonywanych ruchach. Z tego względu powinny zapewnić możliwość optymalnego dostosowania tych środków do budowy ciała pracownika, w szczególności za pomocą odpowiednich systemów regulacji i mocowania lub przez zapewnienie rozmiarów dostosowanych do rozmiarów antropometrycznych człowieka. Z ergonomicznego punktu widzenia należy uwzględnić trzy podstawowe kryteria doboru konkretnego środka ochrony osobistej. Pierwsza to skuteczność – środek powinien zapewniać najwyższe wartości poziomu ochrony, jednocześnie nie stanowiąc zagrożeń i niedogodności podczas użytkowania. Druga to trwałość, pomimo zmiennych i niedogodnych warunków środowiska pracy. Trzecie kryterium to wygoda, czyli środki ochrony osobistej powinny być łatwe w dopasowaniu do konkretnego pracownika i nie powodować utrudnień czy krępować ruchów podczas wykonywania pracy. Pracownik powinien mieć możliwość doboru odpowiednich środków ochrony osobistej po wcześniejszym ich przetestowaniu.

Pracownicy przy układaniu masy bitumicznej wyposażeni w ochronniki słuchu i odpowiednią odzież roboczą
Fot. P. Król
Intensywne użytkowanie oraz długi czas użytkowania mają wpływ na właściwości środków ochrony indywidualnej. Na każdym egzemplarzu oraz częściach wymiennych powinna być podana data upływu okresu trwałości oraz data produkcji. Znaki identyfikacyjne lub rozpoznawcze, odnoszące się do bezpieczeństwa i zdrowia użytkownika, umieszczone na środkach ochrony indywidualnej, powinny być wykonane w formie znormalizowanych piktogramów lub ideogramów oraz czytelne przez przewidywany okres używania tych środków. Znaki powinny być kompletne, dokładne i na tyle zrozumiałe, aby nie można było błędnie ich interpretować.
Wyróżnia się trzy kategorie środków ochrony indywidualnej. Klasyfikacja ta wynika ze zróżnicowanego poziomu zagrożeń, przed którymi one chronią. Do kategorii I zaliczane są środki o prostej konstrukcji, stosowane przy małym poziomie ryzyka gdy zagrożenia są łatwe do zidentyfikowania przez użytkownika (np. rękawice chroniące przed słabymi uderzeniami). Do kategorii II należą środki stosowane przy średnim poziomie ryzyka nie należące do I i III kategorii (np. ochronniki słuchu). Natomiast do kategorii III zaliczane są środki przeznaczone do ochrony przed zagrożeniem życia, przy dużym poziomie ryzyka gdy zagrożenia nie są dostatecznie szybko łatwe do zidentyfikowania (np. środki chroniące przed zagrożeniami elektrycznymi).
Środki ochrony indywidualnej dzielą się na: odzież ochronną (symbol U), środki ochrony kończyn dolnych (symbol N), środki ochrony kończyn górnych (symbol R), środki ochrony głowy (symbol G), środki ochrony twarzy i oczu (symbol T), środki ochrony słuchu (symbol S), środki ochrony układu oddechowego (symbol D), środki chroniące przed upadkiem z wysokości (symbol W) oraz środki izolujące cały organizm (symbol I).
W przypadku wystąpienia więcej niż jednego zagrożenia konieczne jest stosowanie kilku środków ochrony indywidualnej. Muszą być tak skonstruowane, aby istniała możliwość ich dopasowania i jednoczesnego stosowania bez zmniejszenia właściwości ochronnych poszczególnych elementów. Obowiązkiem pracodawcy jest także poinstruowanie pracownika o sposobach użytkowania i obchodzenia się z tymi środkami. Powinien udostępnić pracownikom dołączoną do środków instrukcję obsługi, sprawdzić czy jest ona zrozumiała, a jeśli będzie to konieczne powinien zorganizować szkolenie dotyczące użytkowania przydzielonych pracownikom środków. Niestety często zdarza się, że pracownik bez doinformowania nie potrafi prawidłowo korzystać z podstawowych środków ochrony osobistej. Ważne jest zaznajomienie użytkowników z wszystkimi notami ostrzegawczymi oraz ograniczeniami dotyczącymi używanych środków. Późniejsze ich użytkowanie musi być nadzorowane przez pracodawcę.

Pracownik obsługujący pilarkę tarczową elektryczną, wyposażony w niezbędne do tego środki ochrony indywidualnej
Fot. E. Glabas
Oprócz środków ochrony indywidualnej pracodawca jest zobowiązany nieodpłatnie zapewnić pracownikom odzież i obuwie robocze, gdy odzież własna pracownika może ulec znacznemu zabrudzeniu lub zniszczeniu oraz gdy wymagają tego względy technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Odzież i obuwie robocze są własnością pracodawcy i w związku z tym pracodawca powinien zapewnić, by posiadały one odpowiednie właściwości użytkowe i ochronne. Dlatego też jego obowiązkiem jest pranie, konserwacja, naprawa, odpylanie i odkażanie odzieży i obuwia. Zasady wyposażenia pracowników w obuwie i ubranie robocze powinny być zawarte w regulaminie pracy, jeżeli taki obowiązuje w firmie lub w innych przepisach, np. zakładowy układ zbiorowy pracy. Przydzielanie odzieży i obuwia roboczego powinno odbywać się po przeprowadzeniu konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami.
Trzeba zaznaczyć, że pracownik nie może być dopuszczony do wykonywania pracy, na określonym przez pracodawcę stanowisku, bez odpowiedniej odzieży i obuwia roboczego. Niestosowanie przez pracownika, gdy zachodzi taka konieczność, odzieży i obuwia roboczego należy traktować jako wykroczenie przeciwko obowiązkom pracowniczym (podobnie jak nieużywanie przez niego wymaganych środków ochrony indywidualnej). Pracodawca może w takim przypadku, zgodnie z art. 108 k.p., zastosować karę porządkową wobec zatrudnionego (karę upomnienia, nagany lub pieniężną).
***
Przed dokonaniem ostatecznego doboru środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego należy przeanalizować czy wybrane produkty spełnią wszystkie nasze wymagania. Często kierowanie się głównie atrakcyjnością ceny bywa bardzo zgubne. W konsekwencji tego pracownicy prowadzą prace prowizorycznie zabezpieczeni przed zagrożeniami, a po podsumowaniu wydatków na środki ochrony osobistej i odzież roboczą wątpliwej jakości okazuje się, że firma wydała na nie dużo większą kwotę niż zapowiadało się to na początku jej użytkowania. Inwestycja w dobrej jakości odzież roboczą oraz środki ochrony indywidualnej procentuje sprawniejszym wykonywaniem zadań przez pracowników oraz zmniejszeniem ilości wypadków oraz chorób zawodowych.
mgr inż. Emilia Glabas
specjalista ds. bhp
Źródło: Forum Budowlane, nr 6 (253) 2017
Zaloguj się, aby dodawać komentarze...