Punkt kotwiący na wózku jezdnym przemieszczającym się po szynie (system Maran firmy Protekt)
Fot. Protekt

Podstawowe składniki systemu indywidualnej ochrony przed upadkiem z wysokości to: szelki bezpieczeństwa, podzespół łącząco-amortyzujący, punkt kotwiczący. Bardzo ważny jest także odpowiedni hełm ochronny, obuwie oraz właściwa odzież.

Szelki bezpieczeństwa
Podstawowym zadaniem szelek bezpieczeństwa jest utrzymanie ciała człowieka w trakcie spadania oraz bezpieczne rozłożenie sił dynamicznych towarzyszących powstrzymywaniu spadania. Ponadto już po zatrzymaniu spadania konstrukcja szelek powinna umożliwić bezpieczne i w miarę wygodne oczekiwanie na nadejście pomocy.

Ponieważ zasadniczą funkcją szelek jest bezpieczne powstrzymanie spadania konstrukcja szelek została ściśle określona normą europejską PN-EN 361. Tylko szelki oznaczone tą normą oraz posiadające certyfikat bezpieczeństwa CE mogą być stosowane przez pracowników jako sprzęt ochronny. Niedopuszczalne jest stosowanie, pasów biodrowych, pasów monterskich oraz alpinistycznych uprzęży udowych.


Szelki bezpieczeństwa Protekt P-12 Pro
Fot. Protekt

Obecnie produkuje się szereg modeli szelek bezpieczeństwa znacznie różniących się konstrukcją. Wynika to ze specyfiki stanowisk pracy. Zasadniczą cechą wyróżniającą jest umiejscowienie klamer zaczepowych, które określa współpracę z innymi elementami indywidualnego systemu ochrony przed upadkiem.

Najprostsze modele szelek bezpieczeństwa mają tylko tylną klamrę zaczepową zwaną także grzbietową. Klamra ta ma charakter uniwersalny i dostosowana jest do współpracy z większością podzespołów łącząco-amortyzujących.

Bardziej rozwinięte konstrukcje posiadają dodatkowo przednią klamrę zaczepową, przeznaczoną głównie do współpracy z urządzeniami samozaciskowymi i stałymi systemami asekuracji pionowej.

Szelki bezpieczeństwa wyposażone dodatkowo w pas biodrowy są przystosowane do współpracy z urządzeniami do stabilizowania pozycji w miejscu pracy tzw. „praca w podparciu”. Pas biodrowy posiada klamry zaczepowe (najczęściej dwie boczne) służące do dołączania wspomnianych urządzeń. Klamer tych jednak nie można stosować do łączenia z podzespołem łącząco-amortyzującym.

Podzespół łącząco-amortyzujący
Zadaniem podzespołu łącząco-amortyzującego jest połączenie szelek bezpieczeństwa, w które ubrany jest użytkownik z punktem kotwiczenia oraz złagodzenie siły udarowej działającej na człowieka podczas upadku. Podzespół łącząco-amortyzujący pochłania energię kinetyczną powstającą podczas swobodnego spadania i ogranicza siłę działającą na klamrę zaczepową szelek bezpieczeństwa do wartości bezpiecznej.

Prawidłowe zadziałanie podzespołu łącząco-amortyzującego eliminuje te zagrożenia powstania niebezpiecznych dla organizmu następstw nagłej utraty prędkości spadania.


Amortyzator bezpieczeństwa Protekt LA 101
Fot. Protekt

Typowym przykładem podzespołu łącząco-amortyzującego, zgodnym z normą PN-EN 354 i PN-EN 355, jest linka bezpieczeństwa (lub podwójna linka bezpieczeństwa) z amortyzatorem włókienniczym. Amortyzator bezpieczeństwa wykonany jest z odpowiednio szytej i złożonej taśmy poliamidowej zakończonej obustronnie pętlami. Podczas upadku amortyzator w kontrolowany sposób rozrywa się zwiększając swoją długość i pochłaniając energię kinetyczną. Należy pamiętać jednak, że długość linki bezpieczeństwa wraz z amortyzatorem i elementami łączącymi może wynosić maksymalnie 2 m.

Podzespołem łącząco-amortyzującym są także urządzenia samohamowne zgodne z PN-EN 360 i samozaciskowe – przesuwne po linie zgodne z PN-EN 353-1.

Czynnikiem decydującym o wyborze właściwego urządzenia powinna być ocena stanowiska pracy uwzględniająca sposób przemieszczania się pracownika, położenie punktów kotwiczących, oraz wielkość wolnej przestrzeni pod stanowiskiem.

Punkt kotwiczący
Punkt kotwiczący stanowi pierwsze i kluczowe ogniwo indywidualnego sytemu ochrony przed upadkiem. Jest on związany ze stanowiskiem pracy i jego zadaniem jest zaczepienie podzespołu łącząco-amortyzującego do konstrukcji nośnej. Jeżeli stanowisko pracy nie jest wyposażone w stałe oznaczone i certyfikowane punkty kotwiczące pracownik powinien sam punkt taki skonstruować. Przy pomocy odpowiednich łączników lub urządzeń zaczepowych dostosowuje się elementy konstrukcji lub budynku (np. komin) do współpracy z podzespołem łącząco-amortyzującym.


Urządzenie samohamowne Protekt WR 100
Fot. Protekt

Szczegółowe wymagania, jakie musi spełniać punkt kotwiczący określa norma PN-EN 795 jednak w praktyce każdy użytkownik musi umieć określić czy wybrany punkt kotwiczenia posiada odpowiednią: wytrzymałość, stabilność i lokalizację. Właściwe dobranie i zastosowanie punktu kotwiczenia to jedno z najtrudniejszych zagadnień związanych z użytkowaniem indywidualnego sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości.